Nắm và buông

Như những đứa trẻ khác, từ nhỏ, tôi đã luôn được dạy làm sao để “nắm” được nhiều nhất, và càng “nắm” được lâu sẽ càng tốt. Khi đi học sẽ phải học thuộc công thức của các môn tự nhiên, ghi nhớ các sự kiện lịch sử hay kiểu địa hình địa lý, biết được tiểu sử nhà văn nhà thơ. Học càng nhiều càng có ích, nhớ càng nhiều càng có lợi, để làm bài thật tốt và có điểm số cao. Suốt những năm tháng đi học, tôi luôn có phần tự hào về khả năng học nhanh và nhớ tốt của mình. 

Cùng thói quen và sự tự tin đó, tôi áp dụng những phương pháp học kiến thức phổ thông vào việc “học” đạo. Tôi đã cố gắng để ghi nhớ tất cả những gì Thầy và mọi người trong tăng đoàn nói trong những buổi đàm đạo. Tôi căng mình để có thể nắm bắt hết tất cả những giáo lý mình được nghe, lúc nào cũng muốn chắc chắn mình đã không bỏ lỡ điều gì, vì suy nghĩ tất cả với tôi đều thật quý giá. Không chỉ ghi nhớ, tôi còn cố gắng phân tích những lý đạo đó, với mong muốn có thể hiểu kỹ hiểu sâu và áp dụng được vào cuộc sống của mình. Tôi đọc và phân tích những bài viết trên diễn đàn giống như làm với tác phẩm văn học, cặm cụi chép những “thuật ngữ” như cách vẫn chép từ vựng mới trong tiếng Anh, hay ghi lại và tô màu những lời Thầy giảng như quyển sổ công thức toán.

Trong mọi mặt của cuộc sống, tôi cũng luôn nghĩ rằng chỉ cần kiên trì nắm chặt lấy ắt sẽ được, và mọi thứ chỉ cần là “cố thêm một chút nữa” thôi. Tôi cho rằng buông ra sẽ bằng với việc mình bỏ cuộc. Cứ suy nghĩ ấy, không ít lần tôi cứng đầu cứng cổ lao vào ngõ cụt, rồi cũng không dám trở ra tìm đường khác vì cái ngã của tôi không muốn thừa nhận là đã thất bại.

Nhưng chính vì cứ cố nắm tất cả, đến một ngày, tôi ngộ ra rằng mình đã chẳng nắm, chẳng có được điều gì. Tôi thậm chí đã bỏ lỡ nhiều điều Thầy đang nói, trong lúc bận rộn suy nghĩ và phân tích về những gì Thầy đã qua từ vài phút trước đó. Tôi ghi nhớ và phân tích cả những lý đạo quá sức hiểu và vận dụng của bản thân, nhưng cũng không dám thừa nhận, rồi chính mình chật vật vặn vẹo, giống như đứa trẻ lớp 1 cố nhớ và làm công thức toán cấp 2 vậy. Sau một lần được Thầy chỉ thẳng, tôi nhận ra rằng mình đã “học” đạo không đúng cách.

Tôi bắt đầu lại từ đầu. Và lần này phương pháp khác hoàn toàn. “Lấy ý bỏ lời”, trực nhận những gì mình thấy và nghe ở ngay đấy, để hiểu được là hiểu liền không còn phân tích tư lự, nắm được là nắm liền những gì đến với mình không tính toán chần chừ. Không còn chỉ học cách nắm sao cho đúng, tôi phải học cả cách để buông. Buông cái ngã mạn, bỏ cái chấp dính của mình, buông bỏ sự phân biệt “dán nhãn” lên vạn vật vạn việc xung quanh, buông những thứ “không tốt” và cũng buông không cố gắng làm những thứ đã “không thuận”. Biết một điều gì đó là “không tốt” cho mình và đi ngược lại với lẽ tu học rồi mà để buông bỏ được cũng đã khó, đôi lúc, tôi còn phải buông cả những điều mình tưởng là “tốt”, nhưng thật ra lại là sự chấp chặt khiến mình chật vật khổ sở. Những kiến thức tôi đã học cũng cần được buông bỏ hết, những giáo lý tôi đã nghe đã biết, sau khi hiểu thấu cũng không cần cố gắng ghim chặt để ghi nhớ.

Tôi biết con đường tu học của mình mới chỉ bắt đầu những bài học vỡ lòng, và tôi chưa thể tự nhận bản thân đã yêu, đã sống trọn trong đạo. Vì bao nhiêu lần Thầy nhắc, là bấy nhiêu lần tôi phải tự quán soi lại bản thân mà sám hối vì mình còn “hời hợt” quá. Những sự nắm, buông, buông, nắm liên tục, đến giờ tôi vẫn miệt mài, để hi vọng đến khi cũng không còn cả nắm và buông mà chỉ có tự tánh thanh tịnh, có cái hằng biết biết khắp khắp biết mà không cần phải dụng công suy nghĩ về nắm hay buông.

Và cũng chỉ có “Úm Chiết Lệ Chủ Lệ Chuẩn Đề Ta Bà Ha. Bộ Lâm.”

Nét bút “nhẹ bẫng”, buông ý buông ngã của Thầy, trên nét hằn nắm đầy ý nắn nót của tôi.

Nam mô bổn sư Thích Ca Mâu Ni Phật,

Nam mô Thất Câu Chi Phật Mẫu Chuẩn Đề.

Nam mô Uế Tích Kim Cang Bồ Tát,

Nam mô bổn sư Kim Cang Kiết Tường.

Úm Chiết Lệ Chủ Lệ Chuẩn Đề Ta Bà Ha. Bộ Lâm.

Kim Cang Đạo Hải.